مجرای ادرار یک لوله است که ادرار را از مثانه به خارج هدایت میکند و معمولا به اندازه ای عریض و آزاد است که جریان ادرار به راحتی از آن عبور میکند. زمانی که این مجرا بنا به دلایلی تنگ یا باریک شود به طوریکه خارج شدن ادرار، کند یا محدود شود، به آن تنگی مجرای ادرار گفته میشود. به وجود آمدن اسکار و فیبروز در مجرای ادرار می تواند باعث باریک کردن مجرا و در نتیجه سوزش یا درد به هنگام ادرار شود اما درمان تنگی مجرای ادرار با عمل جراحی و یا عمل سرپایی امکان پذیر است.

مباحثی که در ادامه به آن خواهیم پرداخت:

• عواملی که باعث تنگی مجرا میشوند
• علائم تنگی مجرای ادرار در مردان
• روش های تشخیص و درمان تنگی مجرای ادرار

 علل ایجاد تنگی مجرای ادرار چیست؟

تنگی مجرای ادرار در مردان بسیار شایع تر از زنان است و معمولا حالتی است که به علت التهاب بافت مجرا و ایجاد بافت غیر طبیعی در مجرا اتفاق می افتد. تنگی مجرای ادرار بسته به عوامل مختلفی ممکن است اتفاق بیفتد که بعضی از آنها ذکر شده است :

1-آسیب به مجرای ادرار از زیر بیضه ها مثل لگد یا شکستگی لگن در صورت تصادف

2-گذاشتن سوند در مجرا به مدت طولانی

3-پروستات بزرگ شده یا سابقه جراحی به منظور کاهش سایز غده پروستات 

4-عفونت ها و بیماری های مقاربتی جنسی

5-سرطان مجرای ادرار یا سرطان پروستات

در برخی مردان احتمال ابتلا به تنگی مجرای ادرار بیشتر است به خصوص آنهایی که دارای بیماری مقاربتی و یا بزرگی پروستات بوده اند.

 علائم تنگی مجرای ادرار

در اغلب مواقع تشخیص علت اصلی تنگی مجرای ادراری امکان پذیر نیست اما تنگی مجرای ادراری علائمی درد که ممکن است از خفیف تا شدید در افراد دیده شود. اغلب فرایند ایجاد تنگی مجرای ادراری آهسته بوده و علائم بصورت تدریجی ایجاد خواهند شد. شایع ترین علامت بالینی، علائم انسدادی ادرار، مانند قطره ای خارج شدن ادرار، خارج شدن ادرار به صورت تاخیری و همراه با مکث و زور زدن فراوان میباشد. سایر علائم تنگی مجرای ادرار شامل موارد زیر است:

کاهش فشار ادرار یا کاهش حجم ادرار

بطور ناگهانی برای ادرار کردن به توالت رفتن

درد یا سوزش موقع ادرار کردن

درد در ناحیه لگن یا پایین شکم

ترشح مجرا

تورم و درد آلت

وجود خون در منی یا ادرار

 روش تشخیص تنگی مجرای ادرار 

در ابتدا بیمار باید به متخصص اورولوژیست مراجعه کند و به شرح علائم خود بپردازد سپس به تشخیص پزشک متخصص اورولوژیست  به منظور تشخیص علت اصلی تنگی مجرای ادرار، محل تنگی مجرا و میزان تنگی، آزمایش های جانبی  صورت می گیرد.

1-آزمایش برای وجود میکروب سوزاک و کلامیدیا( میکروب های بیماری مقاربتی) که باعث تنگی مجرا می شود.

2- آزمایش آنالیز و جریان ادرار: در این نوع آزمایش نمونه ادرار جهت بررسی نشانه هایی از عفونت، خون و سرطان و میزان خروج ادرار در ثانیه ، گرفته میشود.

3-بررسی وجود میکروب و خون در ادرارو معاینه بالینی آلت برای بررسی تنگی مجرا

4-دیدن مجرای ادرار با دستگاه دوربین دارکه دقیقا تنگی مشخص می شود.

5-سونوگرافی لگن: بعد از ادرار کردن، سونوگرافی لگن انجام خواهد شد، تا حضور ادرار در مثانه بررسی شود.

6-آزمایش MRI

7-آزمایش X-ray

8-سیتوسکوپی

روش های درمان تنگی مجرای ادرار چیست؟

درمان تنگی مجرای ادرار در صورتی که برای فرد مشکل به وجود آورده باشد، ضروری است و مراقبت های پس از درمان برای پیشگیری از عفونت لازم است رعایت شود. هیچ روشی که بتواند به شکل ۱۰۰ درصد از عود دوباره جلوگیری کند وجود ندارد. بنابراین در مواردی که جراح احتمال عود مجدد تنگی را می دهد، از بیمار خواسته می شود که تا مدتی پس از جراحی به خود سوند بزند.

استفاده از کاتتر:  در این روش یک لوله باریک به نام کاتتر وارد مثانه شده و ادرار تخلیه می شود. این مورد اولین اقدام در جهت درمان تنگی مجرای ادرار می باشد و در صورت وجود عفونت، آنتی بیوتیک تجویز می گردد.

روش اتساع(دیلاتاسیون):  در این روش یک سیم باریک وارد مجرای ادرار شده و به مثانه می رسد. سپس با اتساع پیش رونده، مجرا به مرور بزرگ تر می شود. این روش برای تنگی مجرای ادرار مکرر، یک گزینه مناسب است.

اینترنال یورتروتومی: روش برش تنگی با تیغ از طریق مجرا

روش جراحی مجرای ادرار:  در این روش جراحی قسمت باریک مجرای ادرار برداشته می شود و یا مجرا بزرگ می شود. در جراحی به این روش بافت اطراف ناحیه جراحی شده و می تواند بازسازی شود. برای مثال از پوست نواحی دیگر بدن کمک گرفته خواهد شد و بافت بازسازی می شود.